Copyright berust bij de auteur.

De natstraal techniek gaat uit van een combinatie van water, straalmedium, ontvetter en perslucht.

Er zijn verschillende benamingen voor; in Engeland wordt het vapour-blasting, wet-blasting of aqua-blasting genoemd de Amerikanen hebben het over vapor-blasting of wet-honing, en in Duitsland noemt men het schlammstrahlen (modderstralen). In Nederland wordt het natstralen genoemd, maar dit brengt soms verwarring met zich mee omdat gevels ook nat gestraald worden.

Het natstraalproces is geen nieuwe techniek, gedurende de 2^e wereldoorlog kwam het in gebruik. De geallieerde industrie kreeg te maken met grote aantallen motoren die op zeer korte termijn gereviseerd moesten worden waarna deze meteen weer konden worden ingezet voor missies in en boven bezet Europa. Om deze grote aantallen motorblokken op een snelle en efficiënte manier te kunnen reviseren was een doeltreffende manier van onderdelenreiniging nodig. Het combineren van een droog straalmedium met veel water bleek dé oplossing.

De voordelen werden al snel duidelijk, er was geen afname van materiaal en het oppervlak onderging in tegenstelling tot droog stralen juist een verdichting die de gevoeligheid voor hernieuwde corrosie beperkte. Later werd dit effect ook wel omschreven als ‘micropeen’. Vooral door het gelijktijdig te kunnen reinigen, ontvetten en micropeenen van onderdelen is deze techniek populair geworden in meerdere takken van de industrie. 

 Ondanks dat de straal redelijk krachtig is wordt het oppervlak dus niet beschadigd. Dat komt doordat het straalmedium omgeven is door een waterbuffer die de ‘inslag’ van het straalmedium dempt. Bij motorrevisie is het o.a. van belang dat van pasvlakken geen materiaal verwijderd wordt en hiervoor is deze techniek dan ook zeer geschikt. Maar het oog wil ook wat, natstralen reinigt niet alleen intens en zonder beschadigingen het kan ook verkleuringen weghalen en geeft het materiaal een aantrekkelijke zachte glans. 

Natstralen duwt het oppervlak dicht, maar behoud de originele structuur. Door het gebruik van verschillende straalmedia kan het uiterlijk variëren van een eiglans tot mat.  Wat zichtbaar kan worden is b.v corrosieschade of gebruiksschade die het onderdeel in zijn bestaan heeft opgelopen. Maar dat hoort dan weer bij het ‘patina’ van gebruikte onderdelen.

De werking van de natstraalcabine . 

1^e Systeem, foto groene machine. Deze natstraalcabine werkt met een eerst op druk gebracht mengsel van straalmedium en water. Vanuit de trechter onderin de kast wordt door een externe pomp het mengsel op druk gebracht en daarna richting pistool gestuwd. Dit systeem heeft een zware pomp nodig die bestand is tegen de hoge druk van straalmiddel + water én daarom ook slijtvast & robuust moet zijn. 

Dit systeem heeft soms last van pompblokkades doordat het mengsel na het stralen in het pomphuis achterblijft en daar kan bezinken. 

2^e  Systeem type, foto grijze machine. Deze werkt ook met een slijtvaste pomp maar het pomphuis hangt direct in het mengsel. Bij aanvang van het stralen wordt het mengsel opgeklopt en onder lage druk naar het straalpistool gepompt. Pas in het straalpistool wordt er perslucht aan toegevoegd. 

Met beide systemen ontstaat dus een krachtige straal die zorgt voor het reinigen en licht polijsten van het onderdeel. Machines van dit formaat zijn kostbaar.  

Het natstralen van aluminium onderdelen.

Natstralen gaat, in tegenstelling tot droogstralen relatief langzaam. Het oppervlak moet consequent afgewerkt worden zonder ook maar een stukje over te slaan. Ieder deel moet dus langzaam opgewerkt worden tot de beoogde finish. Wat heel belangrijk is bij het natstralen van aluminium is dat de te stralen delen redelijk schoon en vetvrij zijn. Dat is nodig omdat een natstraalcabine grotendeels werkt als een gesloten circuit. Schoon dus, zonder olie, vet, straatvuil, (vloeibare) pakkingresten en / of verf(resten).  Ook als alleen de buitenkant gestraald moet worden dan moet de binnenkant schoon en vetvrij zijn. Vuile onderdelen vervuilen in no-time de hele cabine en dat heeft natuurlijk weer z’n effect op de totale werktijdkosten. Gebruik voor het schoonmaken geen middelen die het originele oppervlak aantasten, zoals daar zijn : harde schuursponsjes, grof schuurpapier of roterende (ja echt, het gebeurt!) staalborstels. Dasty Ontvetter van de Wibra of remmenreiniger zijn goede schoonmaakmiddelen. Diesel niet! hoewel dit ook goed schoonmaakt is de lucht tijdens het stralen niet te harden!   Het spreekt eigenlijk voor zichzelf dat motorblokken gedemonteerd en leeg moeten zijn. Complete blokken zijn eenvoudigweg te zwaar om in de cabine te manoeuvreren én, niet onbelangrijk : Het water met straalmedium komt overal. Blokken laten stralen zonder deze te demonteren (want hij loopt zo goed…) is verkeerde zuinigheid en eigenwijsheid die u duur te staan kan komen, en dat geldt ook bij de droogstraaltechniek.

Indian 4 tijdens het natstralen.  

Alternatieven voor aluminiumreiniging

Droogijsstralen is een techniek die b.v. in de grafische industrie gebruikt wordt. Zonder demontage kunnen sterk vervuilde machines d.m.v. droogijsstralen gereinigd worden. Ook in de auto-occasion handel wordt deze techniek gebruikt om motorruimtes snel schoon te maken.  De apparatuur is kostbaar.

Het droogijs raakt het te reinigen oppervlak, ‘explodeert’ daar en breekt daarbij het vuil los van de ondergrond. Het droogijs verdampt daarbij en het vuil valt weg van het object. Verkleuringen neemt het droogijsstralen echter niet weg, het decibel niveau is aanzienlijk (130 dB) en een nadeel voor de restaurateur is dat het droogijs zelf een beperkte houdbaarheid heeft en voor aanvang van het werk besteld moet worden bij een leverancier.  ‘Eventjes’ stralen is er niet bij.  

Droog glasparelen, mits heel voorzichtig gedaan, levert op aluminium een schijnbaar aan natstralen gelijk resultaat op. Maar de gevolgen van droog glasparelen zijn ingrijpender. Het reinigt niet alleen maar haalt ook meteen een laagje van het basismateriaal af en dat is niet altijd acceptabel. Dit is bij gritstralen nog meer het geval. Zowel glasparelen als gritstralen zijn goedkope methoden.

Een voordeel wat droogstralen wél heeft boven natstralen is de mogelijkheid om metalen delen te reinigen. Natstralen laat op staal en ijzer binnen de kortste keren weer vliegroest ontstaan.

Droogstralen van plaatstaal heeft echter weer zo z’n eigen gevaren, ondoordacht stralen met een te hoge druk ‘smeed’ plaatstaal uit tot een creatieve vorm die echter niet meer zal passen op uw restauratie object…  Droogstraalkasten zijn wel relatief goedkoop.

Sodastralen, een prima manier om delen te reinigen, zie hiervoor het artikel over sodablasting op deze website. De apparatuur is kostbaar.  Soda heeft een pH waarde waar aluminium donker van uitslaat. Heel goed afspoelen en de soda neutraliseren na het stralen is dan ook een must.

BMW R50

Tot slot

Natstralen is een techniek die wél meer aandacht vereist wat betreft het gebruik en onderhoud van de apparatuur maar het uiteindelijke resultaat is natuurlijk waar het om gaat.

Quality is remembered long after the price is forgotten !

Een Alfa Romeo blok